Dit is een voortdurend terugkerende ontsteking van de zweetklieren, vooral die welke in de oksels en de liezen zijn gelokaliseerd. Ze presenteren zich als grote rode, op steenpuisten lijkende bulten die zeer pijnlijk zijn. De ontstekingen keren vaak terug omdat onder de huid met pus gevulde holten (cysten) en zelfs samensmeltende cysten (sinussen) kunnen ontstaan. De bodem van deze cysten en sinussen is met opperhuid bedekt. Zij vertonen daarom geen spontane genezing.
Hoe ontstaat het?
Hidradenitis ontstaat na de puberteit. Op dat moment zijn de specifieke zweetklieren in de oksels en de liezen, de zgn. apocriene zweetklieren, volledig ontwikkeld. Het ontstaansmechanisme van de klachten is nog niet geheel duidelijk, maar waarschijnlijk spelen genetische aanleg, immunologisch bepaalde gevoeligheid voor bacteriele infecties en hormonen een rol. De basis van de klachten is een afsluiting van het kanaaltje dat het zweet uit de apocriene zweetklier naar de oppervlakte van de huid afvoert. Het zweet kan nu niet weg en een ontstekingsreactie gaat beginnen. Deze afsluiting kan worden veroorzaakt door hoornpropjes (comedonen, mee-eters) die vaak in het huidgebied dat aangedaan is door hidradenitis gevonden kunnen worden. Meestal spelen bacterieen bij deze ontsteking ook een rol, vooral de Stapylococcus aureus en Streptococcus milleri. In ernstige gevallen, waarbij veel ontstekingen tegelijk optreden, kan er koorts ontstaan.
Wie krijgt het?
Het merendeel van de patienten met hidradenitis (70-80%) zijn vrouwen. Patienten met suikerziekte (diabetes) en zwaarlijvigheid hebben een grotere kans op ontwikkeling van hidradenitis suppurativa.
Klachten
Anders dan bij de gewone acne (acne vulgaris), ontstaan bij acne inversa uitgebreide ontstekingen in en rond de talgklieren, met pijnlijke zwellingen als gevolg. Soms zijn verwijde afvoergangen en puskopjes zichtbaar aan de buitenkant. Er kunnen grote en pijnlijke met pus gevulde abcessen ontstaan, die op een gegeven moment doorbreken naar buiten. In de diepte kunnen grote holtes (cysten) ontstaan. Soms zoekt de pus een uitweg via andere wegen dan de oorspronkelijke afvoergang en ontstaan gangen en tunnels (fistels) onder de huid, die soms centimeters verder weer naar de oppervlakte komen. Abcesholtes kunnen met elkaar in verbinding staan via gangen. Abcessen kunnen steeds opnieuw terugkomen op dezelfde plaats. In de ergste gevallen is acne inversa een zeer invaliderende ziekte, vanwege de pijn en de continue uitvloed van talg, vocht en pus uit de ontstoken klieren. Het kan aanleiding geven tot sociaal isolement en depressieve gevoelens. Behalve op de bekende voorkeursplaatsen, de liezen en de de oksels, kan acne inversa ook voorkomen op andere plaatsen, zoals de billen, rond de anus, onder de borsten, in de nek, of elders op de romp.
Hoe wordt het behandeld?
- Voorkomen
- Antibacteriële zeep
- Omdat bacteriën een belangrijke rol spelen in het ontstaan van hidradenitis is het zinvol om de huid enkele keren per week te reinigen met een antibacteriële zeep
- Afvallen
- Aangezien overgewicht hidradenitis kan verergeren is gewichtsafname een goede ondersteuning van de therapie
Behandeling met medicijnen
Antiseptische middelen en lokale antibiotica
Deze producten (b.v. betadine jodium zeep, Hibiscrub, Dalacin-T, Eryderm) kunnen de hoeveelheid bacterien op de huid verminderen en daarmee een kleine bijdrage leveren, vooral aan het voorkomen van nieuwe ontstekingen. Bestaande abcessen en diepere ontstekingen reageren er niet op.
Lokale anti-acne preparaten
Deze producten (b.v. benzoylperoxide gel of salicylzuurhoudende crèmes) zijn gericht op het openhouden van talgklieren. Ze zijn enigszins irriterend en daarom minder geschikt voor de gevoelige huid van de plooien.
Antibiotica
De ontstekingscomponent kan tot rust worden gebracht door langdurige behandeling met antibiotica. De antibiotica die daarvoor gebruikt worden zijn tetracycline, minocycline (Minocin), doxycycline, en erythromycine. Deze groep antibiotica heeft, naast een gewone antibacteriële werking, nog een tweede eigenschap: ze remmen de witte bloedcellen, die op de ontstoken talgklieren afkomen, en brengen daarmee rechtstreeks het ontstekingsproces tot rust. Normaal worden antibiotica kortdurend gegeven, maar voor deze antibiotica geldt dat niet: ze worden zonodig maandenlang gegeven. Antibiotica kunnen ook kortdurend worden gebruikt (1-2 weken) om hevige infecties met abcesvorming te bestrijden. Over het algemeen wordt dan gekozen voor een krachtig antibioticum (b.v. Augmentin of clindamycine), dat effectief is tegen de meeste bacteriën die kunnen worden aangetroffen in de ontstekingen. Voor alle antibiotica geldt dat ze het ontstekingsproces slechts tijdelijk onderdrukken. De roodheid, pijn en zwelling kan er tijdelijk door afnemen, nieuwe infecties kunnen worden voorkomen, maar bestaande abcessen en fistelgangen zullen er niet door verdwijnen, en na staken komt het probleem weer terug.
Middelen die de talgklierproductie remmen
Bij vrouwen kan een speciale anticonceptie pil worden voorgeschreven (Diane-35), eventueel met daaraan toegevoegd Androcur (cyproteronacetaat) gedurende de eerste 10 dagen van de strip. De bijwerkingen zijn vergelijkbaar met die van een gemiddelde gewone anticonceptiepil. Het duurt enige maanden voordat het effect zichtbaar wordt, en de werking bij acne inversa is minder goed dan bij gewone acne. Andere middelen die de talgklieren beïnvloeden zijn de van vitamine A-zuur afgeleide preparaten Roaccutane (isotretinoïne) en Neotigason (acitretine). Roaccutane werkt goed bij gewone acne, maar het effect bij acne inversa is gering. Waarschijnlijk omdat niet de talgklierproductie het probleem is bij acne inversa, maar de afsluitingen van de klier-afvoergangen. Neotigason werkt iets beter omdat het de verhoorning van de huid remt, en tevens ontstekingsremmend werkt. Voor beide middelen geldt dat er aanzienlijke bijwerkingen kunnen optreden.
Ontstekingsremmende middelen
De ontstekingsreacties (roodheid, zwelling, pijn) kunnen tijdelijk worden onderdrukt door corticosteroïden (bijnierschorshormonen). Corticosteroïden kunnen in tabletvorm worden gegeven, of rechtstreeks worden ingespoten in zwellingen en abcessen. Corticosteroïden onderdrukken het afweersysteem en brengen daardoor de ontstekingen tot rust. Nadeel is dat het afweersysteem nodig is om bacteriën onder controle te houden. Bacteriële infecties kunnen dus ernstiger verlopen bij iemand die corticosteroïden gebruikt. Dit kan worden voorkomen door gelijktijdig antibiotica in te nemen. Er worden ook andere ontstekingsremmende middelen uitgeprobeerd bij acne inversa, dit verkeert echter nog in de experimentele fase. Een voorbeeld is de behandeling met Remicade (infliximab, anti-TNF-alpha) per infuus. De resultaten zijn veelbelovend, echter de behandeling is kostbaar (circa 7000 euro) en wordt nog niet vergoed door de ziektekostenverzekeraars.
Chirurgische behandeling
Bij steeds terugkerende ontstekingen, vooral als er sinussen in het spel zijn, is het operatief verwijderen van de ontstekingshaarden vaak de beste keuze. Door het verwijderen van de klier kan er geen ontsteking meer plaatsvinden. Er zijn verschillende methoden:
Ontlasten van een abces
Een abces dat onder spanning staat en acute pijnklachten veroorzaakt kan worden geopend door er met een chirurgisch mes een snee in te maken. Op de plek waar de snee wordt gemaakt wordt meestal een kleine hoeveelheid verdovingsmiddel ingespoten. De pus kan via de snee afvloeien. Niet onder elke zwelling wordt overigens een met pus gevulde ruimte aangetroffen, soms heeft zich nog geen holte gevormd en valt er niets te ontlasten. Een alternatieve methode is het aanprikken en leegzuigen van een abces met een dikke naald op een spuit; eventueel kan via dezelfde naald een corticosteroïd-oplossing worden ingespoten in de holte. Dit remt de ontsteking.
Verwijderen van ontstoken gedeelten
Gebieden die voortdurend problemen veroorzaken, kunnen ook in zijn geheel worden verwijderd. Hierbij wordt, meestal in de vorm van een ovaal, een groot gedeelte van de aangedane huid weggesneden. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving. De huid wordt helemaal verwijderd, tot aan het niveau van het onderhuidse vet. De gehele laag waarin de haarzakjes en talgklieren, en eventuele abcesholtes zitten, wordt verwijderd. Vervolgens wordt, indien dit technisch mogelijk is, de wond met hechtingen gesloten. Soms lukt het niet helemaal om de randen naar elkaar toe te krijgen. In dat geval kan de wond met enkele hechtingen verkleind worden, waarbij een stukje open blijft, of de wond wordt helemaal opengelaten. Uiteindelijk zal het altijd genezen, ook als de wond open wordt gelaten, alleen duurt het dan langer en wordt het litteken minder mooi.
Bij deze ingreep bestaat altijd kans op problemen zoals wondinfectie, het openspringen van de wond, of het ophopen van bloed, vocht en/of pus onder de hechtingen. Infectie is moeilijk te voorkomen, het gebied is niet goed steriel te krijgen en tijdens de ingreep worden vaak in de diepte nog holtes aangesneden met bacteriën er in. Wel kunnen voor en na de ingreep antibiotica worden voorgeschreven om de infectie te beperken. Na de ingreep kan de wond langdurig pijnlijk zijn, en het kan 1 tot 2 maanden duren totdat de wond helemaal is genezen. Bij verwijdering van grote gedeelten in de oksel zult u zeker 2 weken last hebben van bewegingsbeperking, en rustig aan moeten doen. De nabehandeling is hetzelfde als boven omschreven bij de roofing. De hechting worden na 7-14 dagen verwijderd. Bij complicaties neemt u contact op met uw behandelend arts. Zwemmen wordt afgeraden. Indien de wond met hechtingen gesloten is, zal de huid in het begin strak staan omdat er een stuk tussen uit gehaald is. Na verloop van tijd (ongeveer een half jaar) komt er weer meer ruimte in en kan de ingreep zonodig worden herhaald, zodat uiteindelijk, in een aantal fasen, het hele probleemgebied is verwijderd.
Verwijderen van gehele okselhuid of lieshuid
In zeer ernstige gevallen kan worden overwogen om het gehele gebied in de oksel of lies te verwijderen, waarbij het gebied wordt bedekt met een huidtransplantaat, of wordt opengelaten. Deze zeer grote ingreep is slechts zelden noodzakelijk. De operatie wordt doorgaans door de plastisch chirurg of algemeen chirurg uitgevoerd, in een dagbehandelings centrum of tijdens een korte opname, en meestal onder algehele anesthesie (narcose).
‘Deroofing’ volgens Bos
Bij deze techniek (ontwikkeld door de Nederlandse dermatoloog Bos) worden de sinussen verdoofd en ingespoten met verdovingsvloeistof. Vervolgens wordt het ‘dak’ van de holte in de huid weggebrand. De bodem van de sinus (die ook met huidepitheel is bedekt) fungeert nu als nieuw huidoppervlak.
Leefregels
Gezien het feit dat overgewicht en roken van invloed zijn (50-80% van de patiënten met acne inversa heeft overgewicht en 80% rookt of heeft gerookt), is afvallen en stoppen met roken voor sommigen iets om te overwegen. Een goede lokale hygiëne is ook belangrijk. Houdt de oksel en liesgebieden dagelijks goed schoon, gebruik eventueel een bacteriedodende zeep zoals Unicura. Draag schoon, droog en goed absorberend ondergoed. Te strak zittende kleding en schurende elastiekranden van ondergoed kunnen de haarzakjes beschadigen, evenals het scheren van de haren.
