In normale gewrichten zijn de uiteinden van de botten geheel bedekt met kraakbeen, waardoor deze soepel en pijnloos langs elkaar bewegen. Bij artrose slijt de kraakbeenlaag, waardoor de botten direct met elkaar in contact komen. Het duimbasisgewricht is een zadelvormig gewricht dat wordt gevormd door een handwortelbotje en het middenhandsbeen van de duim. De speciale vorm van dit gewricht zorgt voor de grote bewegingsvrijheid van de duim en de mogelijkheid samen met de vingers een knijpbeweging te maken.
Meer informatie bij de Nederlandse Vereniging voor Handchirurgie
Het meest voorkomende symptoom van duimbasis artrose is een diepe, zeurende pijn aan de basis van de duim, meestal in de duimmuis, soms ook meer aan de handrugzijde gelegen. De pijn verergert vaak bij activiteiten waarbij een knijpbeweging wordt gemaakt, zoals potten opendraaien, deurknoppen of sleutels draaien, en schrijven. Naarmate de artrose vordert, kunnen patiënten ook in rust en ’s nachts pijn hebben en een verlies aan knijpkracht en vuistgreep ervaren. In ernstige gevallen is er sprake van toenemende gewrichtsmisvorming en ontwrichting, waarbij een duidelijke zwelling te zien is rond de basis van de duim. Dit wordt mede veroorzaakt doordat het middenhandsbeen van de duim van positie verandert ten opzichte van het trapezium van de pols. Het bewegen van de duim wordt dan beperkt en de ruimte tussen de duim en de wijsvinger wordt kleiner, waardoor het moeilijk is om een spreidbeweging te maken. Het gewricht boven het aangetaste gewricht kan ter compensatie gaan overstrekken.
Oorzaak
Duimbasis artrose komt vooral voor bij vrouwen, meestal na het veertigste levensjaar. De oorzaak van deze vorm van artrose is bijna altijd onbekend. Eerder opgelopen verwondingen aan het gewricht, zoals een breuk of een ernstige verstuiking, en hypermobiliteit van het gewricht kunnen de kans op het ontstaan van deze vorm van artrose op jongere leeftijd vergroten.Hoe de duim eruit ziet en de locatie van de pijn geven doorgaans al een goed inzicht van deze aandoening. Druk op de duimmuis ter hoogte van het gewricht is bijna altijd pijnlijk evenals draaiing en asdruk (over de lengte) op het duimbasisgewricht. Hoewel röntgenfoto’s de diagnose kunnen bevestigen, is er niet altijd een directe samenhang tussen de ernst van de klachten en het beeld van het gewricht op de röntgenfoto.
Behandeling
Milde artrose van de duim kan vaak zonder operatie worden behandeld. De pijn kan worden verlicht door pijnstillers, speciaal aangemeten kunststof spalken en het beperkt inspuiten van corticosteroïden injecties. Onze handtherapeuten kunnen verscheidene statische en flexibele spalken op maat maken om de duim tijdens activiteiten te ondersteunen. Patiënten met vergevorderde artrose of patiënten die niet reageren op de niet-operatieve behandeling kunnen in aanmerking komen voor een operatieve reconstructie. Er bestaan verschillende operatietechnieken die de pijn verminderen of wegnemen en de positie en het functioneren van de duim verbeteren. Voorbeeld van een operatieve ingreep is: verwijdering van het door artrose aangetaste duimbasisgewricht en vervanging door een stukje pees of een kunststofprothese. Andere voorbeelden zijn botfusie of uitlijning en in bepaalde gevallen is zelfs een artroscopie mogelijk. Onze voorkeur gaat uit naar een reconstructie, waarbij het gewricht wordt vervangen door een stukje pees.
Operatie
Indien medicamenteuze behandeling, spalktherapie of het toedienen van injecties geen effect (meer) heeft, kan een vervanging door een stukje pees worden overwogen. Deze operatie vindt meestal poliklinisch plaats, onder een plaatselijke verdoving. De handchirurg verwijdert het aangedane gewricht door een kleine snee. Soms wordt het gehele handwortelbotje weggenomen. Hij vult de ruimte die ontstaat op met een opgerold stukje pees uit de onderarm. Soms wordt het middenhandsbeentje van de duim in een betere stand gezet. U krijgt na de operatie, gedurende twee tot drie weken, een gipsspalk, hetgeen een sterke belemmering vormt voor de handfunctie. Daarna volgt nog een periode van drie weken in een kleine handschoen van kunststof. Onder begeleiding van onze handtherapeut kunt u hierna direct beginnen met actieve oefentherapie. Meestal duurt het nog enige weken tot maanden voor de pijn geheel is verdwenen en de kracht in de duim is terug gekeerd.
